اسان بني اسرائيل جي تاريخ ۾ ڏٺو ته 70ع ۾ انهن کي ملڪ جي وعدي مطابق جلاوطن ۽ ڌارين جي حيثيت ۾ دنيا جي سڀني قومن ۾ رهڻ لاءِ ڪڍيو ويو.اٽڪل 2000 سالن تائين اهو هو جتي ۽ ڪيئن بني اسرائيل رهندا هئا. جيئن ته اهي انهن مختلف قومن ۾ رهندا هئا، انهن کي وقتي طور تي وڏو ظلم برداشت ڪيو. اهو خاص طور تي عيسائي يورپ ۾ صحيح هو. اسپين کان وٺي، مغربي يورپ ۾، روس ۾ پوگرومس تائين، اسرائيل اڪثر ڪري هڪ غير محفوظ حالت ۾ رهندا هئا. موسيٰ جي لعنت ۾ ڏنل لفظ ائين ئي پورا ٿي ويا جيئن لکيل هو

65انهن قومن منجهہ توکي سک ڪونہ ملندو، نڪي تنهنجي پير جي تريءَ کي آرام ايندو: خداوند توکي اتي دل جي ڏڪڻي، ۽ اکين جو ڌنڌ، ۽ جان جو جهورو ڏيندو: (شريعت جو دور 28)

هيٺ ڏنل ٽائم لائن هن 2000 سالن جي عرصي کي ڏيکاري ٿو جيڪو بائبل جي زماني کان بني اسرائيل جي تاريخ کان پوء آهي. اهو دور هڪ ڊگهو ڳاڙهي بار ۾ ڏيکاريل آهي.

توهان ڏسي سگهو ٿا ته بني اسرائيل پنهنجي تاريخ ۾ جلاوطني جا ٻه دور گذريا پر جلاوطنيءَ جو ٻيو دور جلاوطنيءَ جي پهرين دور (جيڪو فقط 600 کان 530 ق. م) کان گهڻو ڊگهو هو.

يهودين پنهنجي ثقافتي سڃاڻپ برقرار رکي

مون لاءِ دلچسپ ڳالهه اها آهي ته جيتوڻيڪ بني اسرائيلن وٽ ڪڏهن به ثقافتي پاڙن کي رکڻ لاءِ مرڪزي جڳهه نه هئي، ۽ جيتوڻيڪ اهي ڪڏهن به تمام گهڻا نه وڌيا (اڪثر ڪري ظلم ۾ موت جي ڪري) انهن 2000 سالن جي عرصي دوران ڪڏهن به پنهنجي ثقافتي شناخت نه وڃائي. اهو ڪافي قابل ذڪر آهي.

هتي تورات ۾ انهن قومن جي فهرست آهي جيڪي موسى (ع) جي نشاني 1 جي وقت وعده ڪيل سرزمين ۾ رهنديون هيون.

8۽ آءٌ انهيءَ لاءِ نازل ٿيو آهيان تہ هنن کي مصرين جي هٿان ڇڏايان، ۽ کين هن ملڪ مان ڪڍي، ٻئي ڪنهن چڱي ۽ وڏي ملڪ ۾ نيان؛ جتي کير ۽ ماکي پيئي وهندي هجي؛ يعني ڪنعانين، حتين، امورين، (خروج 3)

۽ نعمتون ۽ لعنتون ڏيڻ جي وقت کان:

1جڏهن خداوند تنهنجو خدا توکي انهي ملڪ ۾ پهچائي، جنهن کي هٿ ڪرڻ لاءِ تون وڃين ٿو، ۽ اتي جون ست قومون، يعني حتي، جرجاسي، اموري، ڪنعاني، فرزي، حوي ۽ يبوسي، جي توکان وڏيون ۽ زور واريون آهن، تن کي تنهنجي اڳيان هڪالي ڪڍي؛ (شريعت جو دور 7)

ڇا انهن مان ڪو به ماڻهو اڃا تائين موجود آهي، جيڪو پنهنجي ثقافتي ۽ لساني سڃاڻپ کي برقرار رکي؟ نه اهي گهڻو وقت گذري ويا آهن. اسان کي هن قديم تاريخ مان فقط ’گرگاشتن‘ جي خبر آهي. جيئن ته طاقتور بابلي، فارسي، يوناني ۽ پوءِ رومي سلطنتن انهن قومن کي فتح ڪيو، اهي جلدي جلدي پنهنجي ٻولي ۽ سڃاڻپ وڃائي ويٺا، جيئن اهي انهن وڏين سلطنتن ۾ جذب ٿي ويا. جيئن ته مان ڪئناڊا ۾ رهندو آهيان مون ڏٺو ته هتي سڄي دنيا مان مهاجر اچن ٿا. ٽئين نسل کان پوءِ اميگريشن واري ملڪ جي ثقافت ۽ ٻولي ڊگھي ٿي چڪي آهي. مان سويڊن کان ڪئناڊا لڏي آيو آهيان جڏهن مان تمام ننڍو هوس. منهنجو پٽ سويڊش نٿو ڳالهائي. نه ته منهنجي ڀاءُ يا ڀيڻ جو اولاد. منهنجي اڳين جي سويڊن جي سڃاڻپ ڪينيڊا جي ثقافتي پگھلڻ واري برتن ۾ غائب ٿي رهي آهي. ۽ اهو لڳ ڀڳ سڀني مهاجرن لاءِ سچ آهي چاهي اهي چين، جپان، ڪوريا، ايران، ڏکڻ آمريڪا، آفريڪا يا يورپ جي ملڪن مان اچن – ٽن نسلن ۾ اهو گم ٿي وڃي ٿو.

تنهن ڪري اها ڳالهه قابل ذڪر آهي ته اسرائيل، اهڙي دشمنيءَ ۾ رهندڙ، صدين کان هيڏانهن هوڏانهن ڀڄڻ تي مجبور ٿيا، انهن جي عالمي آبادي ڪڏهن به 15 ملين کان نه وڌي، ڪڏهن به پنهنجي سڃاڻپ، مذهبي، ثقافتي ۽ ٻولي نه وڃائي، جيتوڻيڪ اهو سلسلو 2000 سالن تائين هليو.

يهودين جي جديد نسل ڪشي – هولوڪاسٽ

پوءِ يهودين تي ظلم ۽ ستم پنهنجي انتها تي پهچي ويا. ٻي عالمي جنگ ۾ هٽلر، نازي جرمني جي ذريعي يورپ ۾ رهندڙ سڀني يهودين کي ختم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي. ۽ هو تقريباً هڪ مشيني نظام ٺاهي انهن کي گئس جي اوون ۾ ختم ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي ويو. تنهن هوندي به هن کي شڪست ڏني وئي ۽ يهودين جو هڪ بچيل بچيو.

اسرائيل جو جديد ٻيهر جنم

۽ پوءِ 1948ع ۾ يهودين، گڏيل قومن جي ذريعي، جديد اسرائيلي رياست جو قابل ذڪر ٻيهر جنم ورتو. اها ڳالهه صرف حقيقت ۾ قابل ذڪر آهي، جيئن مٿي ذڪر ڪيو ويو آهي، ته اتي اڃا تائين ماڻهو موجود هئا جيڪي انهن سڀني سالن کان پوء پاڻ کي ‘يهودي’ طور سڃاتو وڃي ٿو. پر 3500 سال اڳ موسيٰ جي لکيل انهن لفظن جي سچائيءَ لاءِ ”توهان“ يا اهڙي قوم رهڻي هئي جنهن سان واعدو ملي سگهي. ان ڪري هو پنهنجي ڊگهي جلاوطني ۾ به هڪ قوم رهيا.

3تڏهن خداوند تنهنجو خدا تنهنجو قيد ڦيرائي ڇڏيندو، ۽ توتي رحم ڪندو، ۽ جن جن قومن ۾ خداوند تنهنجي خدا توکي دربدر ڪيو هوندو، تن سڀني مان توکي موٽائي آڻي گڏ ڪندو. 4۽ اوهان جي جلاوطن ڪيلن مان جيڪڏهن ڪو زمين جي ڇيڙي تائين هوندو، تہ اتان بہ خداوند تنهنجو خدا توکي آڻي گڏ ڪندو: (شريعت جو دور 30)

هي واقعي هڪ نشاني آهي ته الله پنهنجي ڪلام کي برقرار رکي ٿو.

اهو پڻ قابل ذڪر هو ته هن رياست جو بنياد مخالفت جي ڏندن ۾ رکيو ويو هو. ان خطي جي اڪثر قومن اسرائيل خلاف جنگ 1948ع ۾… 1956ع ۾… 1967ع ۾ ۽ وري 1973ع ۾ ڪئي. اسرائيل، هڪ تمام ننڍي قوم آهي، اڪثر ڪري پاڻ کي هڪ ئي وقت پنجن قومن سان جنگ ۾ ڏسندي آهي. ان جي باوجود نه رڳو بچيا، پر سندن علائقا به وڌيا. 1967ع جي جنگ ۾ يهودين يروشلم تي قبضو ڪيو، جيڪو سندن تاريخي گاديءَ وارو شهر دائود (دائود) قائم ڪيو هو.

الله تعالى بني اسرائيل کي ٻيهر پيدا ڪرڻ جي اجازت ڇو ڏني؟

اڄ ڏينهن تائين، اهي سڀ جديد ترقيات تمام تڪراري آهن. تقريبن ٻيو ڪو به جديد واقعو ايترو تڪرار نه پيدا ڪري ٿو جيترو اسرائيل جي ٻيهر پيدائش ۽ اسرائيلين جي واپسي – تقريبن روزانو ٿي رهيو آهي – انهن قومن مان سڄي دنيا ۾ جتي اهي هزارين سال جلاوطني ۾ گذاريا هئا. ۽ شايد جيئن توهان هي پڙهي رهيا آهيو توهان پاڻ کي ڪاوڙ سان ڀرجي ويا آهيو. اهو يقينن ناهي ته اڄ يهودي مذهبي آهن – اڪثر گهڻا سيڪيولر يا الحاد آهن ڇو ته هٽلر جي لڳ ڀڳ ڪامياب نسل ڪشي سان ڇا ٿيو. ۽ اهو نه آهي ته اهي لازمي طور تي صحيح آهن. پر حيرت انگيز حقيقت اها آهي ته حضرت موسيٰ عليه السلام لعنتن جي پڇاڙيءَ ۾ جيڪو ڪجهه لکيو آهي سو اسان جي اکين آڏو ٿي چڪو آهي ۽ اڃا به ٿي رهيو آهي. ڇو؟ هن جو مطلب ڇا آهي؟ ۽ اهو ڪيئن ٿي سگهي ٿو جڏهن اهي اڃا تائين مسيح کي رد ڪري رهيا آهن؟ اهي اهم سوال آهن. انهن سڀني سوالن جا جواب تورات ۽ زبور ۾ ملي سگهن ٿا. ٿي سگهي ٿو توهان ناراض آهيو ان تي جيڪو مون لکيو آهي، شايد تلخ. پر شايد اسان حتمي فيصلي کي روڪي سگھون ٿا جيستائين اسان ڪجھھ سمجھندا آھيون جيڪي نبين ھن قابل ذڪر واقعي بابت لکيو آھي. انهن انهن کي اسان جي فائدي لاءِ لکيو آهي – ڇاڪاڻ ته اهو سڀ ڪجهه قيامت ڏانهن وٺي ويندو – يهودين لاءِ ۽ باقي سڀني لاءِ. اچو ته گهٽ ۾ گهٽ اسان کي خبر پئجي وڃي ته انهن نبين ڇا لکيو آهي ته جيئن اسان سڀني لکڻين مان پنهنجا فيصلا ڪري سگهون. اسان زبور سان جاري رکون ٿا ته ڇو يهودين مسيح کي رد ڪيو.