منهنجا ڪيترائي مسلمان دوست آهن. ۽ ڇاڪاڻ ته مان پڻ الله (خدا) کي مڃيندڙ آهيان، ۽ انجيل (انجيل) جو پيروڪار آهيان، آئون اڪثر ڪري پنهنجن مسلمان دوستن سان عقيدن ۽ ايمان جي باري ۾ باقاعده گفتگو ڪندو آهيان. حقيقي معنى ۾ اسان وٽ تمام گهڻو مشترڪ آهي. اڃان تائين تقريبن بغير ڪنهن استثناءَ جي منهنجي گفتگو ۾ مون کي اها دعويٰ ٻڌڻ ۾ ايندي آهي ته انجيل (۽ زبور ۽ تورات جيڪي بني الڪتاب = بائيبل ٺاهيندا آهن) خراب ٿي ويا آهن، يا تبديل ڪيا ويا آهن، تنهن ڪري جيڪو پيغام اسان اڄ پڙهي رهيا آهيون اهو بيڪار ۽ غلطين سان ڀريل آهي. پهريون ڀيرو الله جي نبين ۽ شاگردن طرفان الهام ۽ الهام ڪيو ويو. ھاڻي ھيءَ ھڪ اھم شڪايت آھي، ڇو ته ان جو مطلب ھوندو ته اسان بائبل تي ڀروسو نٿا ڪري سگھون جيئن اڄ پڙھي وڃي ٿو الله جي سچائي کي ظاھر ڪرڻ لاءِ. مون بائيبل (الڪتاب) ۽ قرآن پاڪ جو انگريزي ترجمو ٻنهي کي پڙهيو آهي ۽ سنت جو مطالعو شروع ڪيو آهي. مون کي حيرت انگيز ڳالهه اها آهي ته بائبل جي خلاف اهو رويو، جيتوڻيڪ اڄ تائين تمام عام آهي، مون کي اهو قرآن ۾ نه ٿو ملي. حقيقت ۾، ان مون کي حيران ڪيو ته قرآن پاڪ بائبل کي ڪيتري سنجيدگي سان وٺي ٿو. مان مختصر طور تي ڏيکارڻ چاهيان ٿو ته منهنجو مطلب ڇا آهي. (انگريزيءَ ۾ مان يوسف عليءَ جو ترجمو قرآن پاڪ استعمال ڪريان ٿو)
بائيبل بابت قرآن ڇا ٿو چوي (الڪتاب)
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَسْتُمْ عَلَىٰ شَيْءٍ حَتَّىٰ تُقِيمُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ ۗ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا ۖ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَSurah 5:68 Maida (The Table) (See also 4:136)
فَإِنْ كُنْتَ فِي شَكٍّ مِمَّا أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ فَاسْأَلِ الَّذِينَ يَقْرَءُونَ الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكَ ۚ لَقَدْ جَاءَكَ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَSurah 10:94 Yunus (Jonah)
مان سمجهان ٿو ته اهو اعلان ڪري ٿو ته ”اهل ڪتاب“ (عيسائي ۽ يهودين) کي ڏنل وحي الله جي طرفان آئي آهي. هاڻي منهنجا مسلمان دوست چون ٿا ته اهو صرف اصل وحي تي لاڳو ٿئي ٿو، پر جيئن ته اصل بگڙيل آهي، اهو اڄ جي صحيفن تي لاڳو نٿو ٿئي. پر ٻي آيت انهن جي باري ۾ ڳالهائي ٿي جيڪي ’پڙهندا رهيا آهن‘ (موجوده دور ۾ نه ماضي جي دور ۾ جيئن ’پڙهايو ويو‘ ۾). اها اصل وحي جي ڳالهه ناهي، پر ان وقت جي صحيفن جي ڳالهه ڪري رهي آهي جڏهن قرآن نازل ٿيو هو. اها ڳالهه نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم تي تقريباً 600 عيسوي سالن جي عرصي ۾ نازل ٿي هئي، تنهنڪري هي اقتباس بائيبل (تورات، زبور ۽ انجيل) جي تصديق ڪري ٿو، جيئن 600 عيسوي ۾ موجود ٻيون اقتباسات ساڳيا آهن. غور ڪريو:
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ ۚ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَSurah 16:43 An-Nahl (the Bee)
وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ ۖ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَSurah 21:7 Al-Anbiya’ (The Prophets)
هي انهن رسولن جو ذڪر ڪن ٿا جيڪي رسول الله ﷺ کان اڳ هئا. پر، اهم طور تي، اهي تصديق ڪن ٿا ته خدا جي طرفان انهن رسولن/پيغمبرن کي ڏنل پيغام اڃا تائين (600 ع ۾) انهن جي پوئلڳن جي قبضي ۾ هئا. وحي جيئن اصل ۾ ڏني وئي آهي، رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم جي زماني ۾ خراب نه هئي.
قرآن پاڪ فرمائي ٿو ته الله جي لفظن کي تبديل نٿو ڪري سگهجي
پر وڌيڪ مضبوط معنيٰ ۾ ته قرآن پاڪ ۾ ڪتاب جي بگاڙ/تبديلي جو به امڪان نه آهي. ذهن ۾ رکو ميڊا 5:68 (شريعت … انجيل … وحي آهي جيڪو رب جي طرفان آيو آهي)، ۽ هيٺين تي غور ڪريو:
وَلَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلَىٰ مَا كُذِّبُوا وَأُوذُوا حَتَّىٰ أَتَاهُمْ نَصْرُنَا ۚ وَلَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ۚ وَلَقَدْ جَاءَكَ مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِينَSurah 6:34 Al-An‘am (Cattle)
وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلًا ۚ لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ ۚ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُSurah 6:115 Al-An‘am (Cattle)
لَهُمُ الْبُشْرَىٰ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۚ لَا تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُSurah 10:64 Yunus (Jonah)
وَاتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ كِتَابِ رَبِّكَ ۖ لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَلَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَدًاSurah 18:27 Al-Kahf (The Cave)
تنهن ڪري، جيڪڏهن اسان ان ڳالهه تي متفق آهيون ته محمد ﷺ کان اڳ جي نبين کي الله تعاليٰ طرفان وحي ڏنو ويو هو (جيئن ته مائده 5: 68-69 چيو ويو آهي) ۽ انهن اقتباسات کان وٺي، ڪيترائي ڀيرا، بلڪل واضح طور تي چوندا آهن ته ڪو به خدا جي لفظن کي تبديل نٿو ڪري سگهي، ڪيئن؟ پوءِ ڇا ڪو مڃي سگھي ٿو ته تورات، زبور ۽ انجيل (يعني الكتاب = بائيبل) جي لفظن کي ماڻھن خراب ڪيو يا تبديل ڪيو؟ اهو يقين ڪرڻ لاءِ ته قرآن جي انڪار جي ضرورت پوندي ته بائبل خراب يا تبديل ٿي وئي آهي.
حقيقت ۾، خدا جي طرفان مختلف قسم جي وحي کي ٻين کان بهتر يا بدتر سمجهڻ جو اهو خيال، جيتوڻيڪ وڏي پيماني تي مڃيو وڃي ٿو، قرآن ۾ ان جي حمايت نه ڪئي وئي آهي.
قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَSurah 2:136 Al-Baqara (The Cow) (See also 2:285)
تنهن ڪري ان ۾ ڪوبه فرق نه هجڻ گهرجي ته اسان سڀني وحي کي ڪيئن ٿا سمجهون. ان ۾ اسان جي انهن جي مطالعي کي شامل ڪرڻو پوندو. ٻين لفظن ۾، اسان کي سڀني ڪتابن جو مطالعو ڪرڻ گهرجي. حقيقت ۾ مان عيسائين کي قرآن جو مطالعو ڪرڻ جي تلقين ڪريان ٿو جيئن آئون مسلمانن کي بائبل پڙهڻ جي تلقين ڪريان ٿو.
To study these books takes time and courage. Lots of questions will be raised. Surely though this is a worthwhile use of our time here on earth – to learn from all the books which the prophets have revealed. I know that for me, though it has taken time and courage for me to study all the Holy Books, and it has raised many questions in my mind, it has been a rewarding experience and I have felt Allah’s blessing on me in it. I hope you will continue to explore some of the articles and lessons on this website. Perhaps a good place to start is the article on what the haddiths and the Prophet Muhammad (PBUH) thought about and used the Taurat, Zabur and Injil (the books that make up al kitab = the Bible). The link to this article is here. If you have a scientific interest in how the reliability of all ancient books are determined, and whether the Bible is considered reliable or corrupted from this scientific point-of-view see the article here.