سوره الشورا (سوره 42 – صلاح) اسان کي ٻڌائي ٿي:
ذَٰلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ ۗ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَىٰ ۗ وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ(Surah Ash-Shuraa 42:23)
وَيَسْتَجِيبُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَيَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ ۚ وَالْكَافِرُونَ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ(Surah Ash-Shuraa 42:26)
اهڙي طرح سوره قصص (سوره 28 – ڪهاڻيون) بيان ڪري ٿي:
فَأَمَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَعَسَىٰ أَنْ يَكُونَ مِنَ الْمُفْلِحِينَ(Surah Al-Qasas 28:67)
پر ڇا جيڪڏھن اسان ’نيڪ ڪم‘ نہ ڪيو آھي، ’نيڪ ڪم‘ ڪيا آھن ۽ سٺي خدمت ڪرڻ ۾ گھٽ ٿي ويا آھيون؟ موسى جي قانون ۾ مطلق فرمانبرداري جي ضرورت آهي ۽ هر ڪنهن جي لاءِ ”خوفناڪ سزا“ جي وضاحت ڪئي وئي آهي، جنهن جي تصديق سوره شوريٰ ۽ سورة القصص جون اهي آيتون آهن. حضرت عيسيٰ عليہ السلام جي بشارت انهن ماڻهن لاءِ هئي جيڪي انهن آيتن ۾ بيان ڪيل صالح عملن کان محروم آهن. ڇا تون اھو آھين جنھن سچائيءَ سان پوريءَ طرح ڪم نہ ڪيو آھي؟ پوءِ پڙهو ته عيسيٰ مسيح جي ملاقات هڪ اهڙي ماڻهوءَ سان ٿي جنهن ڪنهن به نيڪيءَ جو ڪم نه ڪيو- جيڪو غدار به هو.
حضرت عيسيٰ المسيح (ص) لعزر کي موت مان جيئرو ڪيو هو – هن جي مشن جو مقصد ظاهر ڪيو – موت کي پاڻ کي تباهه ڪرڻ. هاڻي هو پنهنجي مشن کي پورو ڪرڻ لاءِ يروشلم ڏانهن وڃي رهيو هو. رستي ۾ هو جيريڪو (جيڪو اڄڪلهه فلسطين ويسٽ بئنڪ ۾ آهي) وٽان گذريو. هن جي ڪيترن ئي معجزن ۽ تعليمات جي ڪري هڪ وڏو ميڙ کيس ڏسڻ لاء ٻاهر آيو. انهيءَ ميڙ ۾ هڪ امير پر حقير ماڻهو هو – زڪي. هو امير هو ڇاڪاڻ ته هو رومن لاءِ ٽيڪس ڪليڪٽر هو، جن فوجي طاقت سان يهودين تي قبضو ڪيو هو. هو ماڻهن کان روم جي گهرج کان وڌيڪ ٽيڪس گڏ ڪندو- ۽ اضافي پاڻ وٽ رکندو. هن کي يهودين کان نفرت هئي، ڇاڪاڻ ته هو پاڻ يهودي هجڻ جي باوجود، هن طريقي سان رومي قابضن لاءِ ڪم ڪري رهيو هو ۽ پنهنجي ئي ماڻهن کي ڌوڪو ڏئي رهيو هو. هن کي پنهنجي قوم جو غدار سمجهيو ويندو هو.
پوءِ زڪاءِ ننڍو هئڻ ڪري حضرت عيسيٰ عليه السلام کي ميڙ ۾ نه ڏسي سگهيو ۽ نه وري ڪو به سندس مدد ڪرڻ لاءِ تيار هو. انجيل ۾ لکيل آهي ته حضور ﷺ جن سان ڪيئن ملاقات ٿي ۽ ڇا چيو ويو:
1.پوءِ هو يريحو ۾ آيو، ۽ اُتان پئي لنگهيو، 2.تہ ڏسو، زڪيءَ نالي هڪڙو ماڻهو هو جو محصولي ٺيڪيدارن جو وڏو هو، ۽ شاهوڪار بہ هو: 3.۽ سندس مرضي هئي تہ ڏسان تہ يسوع ڪير آهي، پر گوڙ جي ڪري ڏسي نٿي سگهيو، ڇوتہ پاڻ بندرو هو. 4.سو هو اڳڀرو ڊوڙي هڪڙي انجير جي وڻ تي وڃي چڙهي ويٺو، تہ اُتان ڏسي، ڇو جو هو اُنهيءَ واٽ کان لنگهڻو هو. 5.۽ جڏهن يسوع اُنهي هنڌ آيو، تڏهن مٿي نهاري چيائينس، تہ اي زڪي، جلدي ڪري لهي اچ، ڇالاءِ جو اڄ مون کي تنهنجي گهر ٽڪڻو آهي. 6.۽ هو جهٽ پٽ هيٺ لهي آيو، ۽ خوشيءَ سان هن کي پنهنجي گهر وٺي ويو. 7.۽ جڏهن اُنهن اهو ڏٺو، تڏهن سڀيئي سُر پُر ڪري چوڻ لڳا، تہ هو گنهگار جي گهر وڃي لٿو آهي. 8.پوءِ زڪي اُٿي بيٺو، ۽ خداوند کي چيائين تہ ڏس، اي خداوند، آئون پنهنجو اڌ مال غريبن کي ٿو ڏيان، جي ڪنهن ماڻهوءَ کان ڪي ناحق ورتو اٿم، تہ انهي کي چئوڻو ڪري موٽائي ٿو ڏيان. 9.يسوع چيو، تہ اڄ هن گهر ۾ نجات آئي آهي، ڪيئن جو هيءُ بہ ابراهيم جو اولاد آهي. 10.ڇالاءِ جو ابن آدم جيڪي گمراهہ ٿي ويا آهن تن کي ڳولڻ ۽ بچائڻ آيو آهي.(Luke 19: 1-10)
ماڻهن کي اهو پسند نه آيو جيڪو نبي ڪيو هو – پاڻ کي زڪيوس جي گهر ڏانهن دعوت ڏيڻ. زڪي خراب هو ۽ هرڪو اهو ڄاڻي ٿو. پر زڪيس تسليم ڪيو ته هو هڪ گنهگار هو. اسان مان گھڻا پنھنجن گناھن کي لڪائيندا آھن، انھن کي ڍڪيندا آھن يا اھو ڏيکاريندا آھن ته اسان وٽ ڪو به گناھ نه آھي. پر Zacchaeus نه. هن کي خبر هئي ته هو جيڪو ڪري رهيو هو، اهو غلط هو. تنهن هوندي به جڏهن هن پيغمبر سان ملڻ لاءِ پهريون قدم کنيو ته حضرت عيسيٰ مسيح جو جواب ايترو گرم هو جو سڀني کي حيران ڪري ڇڏيو.
حضرت عيسيٰ مسيح (ع) چاھيو ته زڪيئس توبھ ڪري، گناھن کان پاسو ڪري ۽ کيس مسيح جي نالي سان موٽائي. جڏهن زڪيوس اهو ڪيو، تڏهن ڏٺائين ته نبي ڪريم صلي الله عليه وآله وسلم کيس معاف ڪري ڇڏيو آهي – اهو اعلان ڪيو ته هو ‘گم ٿيڻ’ کان ‘بچايو’ ويو آهي.
تنهنجو ۽ منهنجو ڪهڙو حال آهي؟ اسان شايد زڪي وانگر شرمناڪ ڪم نه ڪيو آهي. پر ڇاڪاڻ ته اسان ايترا خراب نه آهيون، اسان سمجهون ٿا ته، آدم وانگر، اسان لڪائي سگهون ٿا، لڪائڻ يا ظاهر ڪري سگهون ٿا ‘ننڍن’ گناهن ۽ ‘غلطين’ کي. اسان کي اميد آهي ته اسان پنهنجي خراب ڪمن جي ادائيگي لاء ڪافي سٺيون شيون ڪري سگهون ٿا. اهو ئي خيال هو جيڪو نبيءَ کي ڏسڻ لاءِ آيو هو. تنهن ڪري، عيسى پاڻ کي انهن جي گهرن مان ڪنهن کي دعوت نه ڏني، ۽ نه ئي اعلان ڪيو ته انهن مان ڪنهن کي “بچايو ويو” – صرف زڪي. اهو اسان لاءِ بهتر آهي ته اسان پنهنجي گناهن کي الله جي اڳيان تسليم ڪريون ۽ انهن کي لڪائڻ جي ڪوشش نه ڪريون. پوءِ جيئن اسين پاڻ حضرت عيسيٰ المسيح جي رحمت تائين پهچنداسين ته اسان کي معلوم ٿيندو ته اسان کي معافي ۽ معافي ڏني ويندي جنهن جو اسان تصور به ڪري سگهون ٿا.
پر زڪيوس جي خراب عملن کي ڪيئن ختم ڪري سگهجي ٿو ته جيئن هو ان لمحي کان معافي جو يقين رکي سگهي – قيامت جي ڏينهن جو انتظار ڪرڻ کان سواءِ؟ اسان عيسى مسيح (ع) جي پيروي ڪندا آهيون جيئن هو پنهنجي مشن کي مڪمل ڪرڻ لاء يروشلم ڏانهن جاري آهي.