تازو مون کي مليو جيڪو مون سوچيو هڪ بهترين سوال هو. مان ان کي هتي ٻيهر پيش ڪريان ٿو.
هيلو، ڇا توهان واضح ڪري سگهو ٿا ڇو ته اتي آهي لوقا جي مطابق، انجيل ۾ جان جي مطابق؟ جيتري قدر مان لفظ سمجھان ٿو، ان جي معنيٰ آھي ھڪڙو حساب ڪتاب جيڪو انھيءَ شخص کان متاثر ٿي سندس سمجھ جي بنياد تي.
ان ڪري، مون کي انجيل (ص) ۾ دلچسپي آهي ته جيئن حضرت عيسيٰ (ع) جي مطابق آهي پر لوقا، يوحنا وغيره جي مطابق ”نه“، جيڪڏهن توهان وٽ ڪا ڪاپي آهي، مون کي خوشي ٿيندي ته توهان کان اها حاصل ڪري.
مون سمجهيو ته اهو مناسب هو ته هڪ تفصيلي جواب ڏي. اچو ته سوال جي باري ۾ سوچيو ۽ ان کي ٿورو ٻيهر ورجايان.
لفظ ‘انجيل’ جو مطلب ڇا آهي؟
ڪتاب جي نئين عهد نامي ۾ انجيل جا چار ڪتاب آهن: متي، مارڪ، لوقا ۽ جان. ان جو مطلب ڇا آهي ته اهي مختلف اديبن جي ’مطابق‘ آهن؟ ڇا ان جو مطلب آهي ته چار مختلف انجيل (يا انجيل) آهن؟ ڇا اهي ‘يسوع جي انجيل’ کان مختلف آهن؟ ڇا ان جو مطلب اهو آهي ته اهي اڪائونٽس آهن ’ان شخص کان متاثر ٿي سندس سمجھ جي بنياد تي‘؟
اهڙن سوالن سان اسان جي اڳواٽ سوچن جي ڪري سنجيده سوچ کي رد ڪرڻ ايترو آسان آهي. پر هڪ منظم جواب حاصل ڪرڻ لاءِ، ۽ هڪ علم جي بنياد تي، اسان کي لفظ ’انجيل‘ (يا ’انجيل‘) سمجهڻ جي ضرورت آهي. اصل يوناني ۾ (هي نئين عهد نامي جي اصل ٻولي آهي تفصيل لاءِ هتي ڏسو) انجيل لاءِ لفظ εὐαγγελίου (تلفظ euangeliou) آهي. هن لفظ جي معنيٰ آهي ’خوشخبري جو پيغام‘. اسان کي اهو معلوم ٿئي ٿو ته اهو ڪيئن قديم تاريخ ۾ استعمال ٿيندو هو. پراڻي عهد نامي (تورات ۽ زبور) عبراني ۾ لکيل هئا (تفصيل لاءِ هتي ڏسو). پر اٽڪل 200 ق. م – نئين عهد نامي کان اڳ – ڇاڪاڻ ته ان ڏينهن جي دنيا تمام گهڻو يوناني ڳالهائيندڙ ٿي رهي هئي، پراڻي عهد نامي جو عبراني کان يوناني ۾ ترجمو ان وقت جي يهودي عالمن ڪيو. هن ترجمي کي Septuagint سڏيو ويندو آهي (منهنجي ٻي ويب سائيٽ تان Septuagint تي تفصيل لاءِ هتي ڏسو). Septuagint مان اسان سمجهي سگهون ٿا ته ان زماني ۾ (يعني 200 ق. م) يوناني لفظ ڪيئن استعمال ٿيندا هئا. تنهن ڪري هتي پراڻي عهد نامي مان هڪ اقتباس آهي جتي εὐαγγελίου (‘خوشخبري’) Septuagint ۾ استعمال ڪيو ويو.
9.۽ دائود رمون بيروتيءَ جي پٽن ريڪاب ۽ سندس ڀاءُ بعنہ کي چيو تہ خداوند جيئري جو قسم آهي، جنهن منهنجي روح کي سڀني مصيبتن کان بچايو آهي، 10.تہ جڏهن ڪنهن ماڻهوءَ مون کي ٻڌايو تہ سائول مري ويو آهي، ۽ هن ڀانئيو ٿي تہ مون وٽ ڪا خوشخبري آندي اٿس، تڏهن مون هن کي پڪڙي صقلاج ۾ قتل ڪري ڇڏيو، ۽ سندس پيغام جو اهو ئي مون هن کي بدلو ڏنو.
(2 Samuel 4:9-10)
هي هڪ پاسو آهي جڏهن بادشاهه دائود (دائود) بابت ڳالهائي رهيو آهي ته ڪيئن ڪنهن پنهنجي دشمن جي موت جي خبر ڏني ته اها بادشاهه لاء خوشخبري هوندي. هي لفظ ’خوشخبري‘ جو ترجمو εὐαγγελίου 200 BC يوناني سيپچوگينٽ ۾ ڪيو ويو آهي. تنهن ڪري هن جو مطلب آهي ته يوناني ۾ εὐαγγελίου جو مطلب آهي ‘خوشخبري’.
پر εὐαγγελίου معنيٰ تاريخي ڪتاب يا دستاويز جنهن ۾ ’خوشخبري‘ هجي. مثال طور، جسٽن مارٽير انجيل جو ابتدائي پيروڪار هو (هو بلڪل ائين ئي هوندو جيئن ”جانشين“ اصحاب رسول (ص) جو) ۽ هڪ وسيع ليکڪ. هن εὐαγγελίου هن طريقي سان استعمال ڪيو جڏهن هو لکي ٿو “… پر انجيل ۾ پڻ اهو لکيل آهي ته هن چيو…” (جسٽن مارٽير، ٽائيفو سان گفتگو، 100). هتي لفظ ”خوشخبري“ ڪتاب جي معنيٰ ۾ استعمال ٿئي ٿو.
عنوانن ۾ ”The Gospel مطابق…“ لفظ εὐαγγελίου (انجيل) لفظ جي پهرين معنيٰ رکي ٿو، جڏهن ته ٻي معنيٰ پڻ ڏيکاري ٿو. ”مٿي جي مطابق انجيل“ جو مطلب آهي خوشخبري جيئن متي جي لکيل هڪ لکت ۾ درج ٿيل آهي.
‘خبر’ جي مقابلي ۾ ‘انجيل’
هاڻي لفظ ’خبر‘ اڄ به ساڳي ٻه معنيٰ رکي ٿو. ’خبر‘ جو اصل معنيٰ ۾ مطلب آهي ڊرامائي واقعا جيڪي پيش اچن ٿا جهڙوڪ ڏڪار يا جنگ. بهرحال، اهو انهن ايجنسين جو حوالو پڻ ڏئي سگهي ٿو جهڙوڪ بي بي سي، الجزيره يا سي اين اين جيڪي اسان کي اهي ‘خبرون’ شيون رپورٽ ڪن ٿيون. جيئن ته مان هي لکي رهيو آهيان، شام ۾ گهرو ويڙهه تمام گهڻيون خبرون ٺاهي رهيا آهن. ۽ مون لاءِ اهو چوڻ معمول هوندو ته ”مان شام تي بي بي سي جون خبرون ٻڌندو آهيان“. هن جملي ۾ ‘خبر’ بنيادي طور تي واقعن ڏانهن اشارو ڪري ٿو پر واقعن جي رپورٽ ڪندڙ ايجنسي پڻ. پر بي بي سي خبر ناهي ٺاهي ۽ نه ئي بي بي سي جي خبر آهي – اها ڊرامي واري واقعي بابت آهي. هڪ ٻڌندڙ جيڪو چاهي ٿو ته ڪنهن خبر جي واقعي بابت آگاهي ڏني وڃي ٿي سگهي ٿو ڪيترن ئي ايجنسين کان ڪيترن ئي خبرون رپورٽون ٻڌي وڌيڪ مڪمل مجموعي نقطه نظر حاصل ڪرڻ لاءِ – سڀ هڪ ئي خبر واقعي بابت.
اهڙي طرح انجيل حضرت عيسيٰ عليه السلام جي باري ۾ آهي. هو خبرن جي توجه جو مقصد آهي ۽ صرف هڪ انجيل آهي. نوٽ ڪريو ته مارڪ پنهنجي ڪتاب کي ڪيئن شروع ڪري ٿو
1.يسوع مسيح ابن خدا جي خوشخبريءَ جي شروعات.
(Mark 1:1)
هڪ انجيل آهي ۽ اها حضرت عيسيٰ (ع) جي باري ۾ آهي ۽ هن وٽ هڪڙو پيغام هو، پر اهو پيغام مارڪ هڪ ڪتاب ۾ لکيو آهي ۽ ان ڪتاب کي انجيل به چيو وڃي ٿو.
انجيل – حديثن وانگر
توهان به اهڙي طرح احاديث جي لحاظ کان سمجهي سگهو ٿا. هڪ ئي واقعو جون حديثون آهن جيڪي مختلف اسناد يا روايتن جي سلسلي ۾ اچن ٿيون. واقعو هڪ آهي پر صحافين جو سلسلو مختلف ٿي سگهي ٿو. حديث جو واقعو يا چوڻ، راوين جي باري ۾ نه آهي، اهو ان شيءِ بابت آهي جيڪو رسول الله ﷺ جن فرمايو يا ڪيو. انجيل بلڪل ساڳيا آهن سواءِ ان جي ته اسناد جو سلسلو صرف هڪ لنڪ ڊگهو آهي. جيڪڏهن توهان اصولي طور تي قبول ڪريو ٿا ته هڪ اسناد (صحيح جانچ ڪرڻ کان پوءِ جنهن کي بخاري ۽ مسلم جهڙن عالمن ڪيو آهي) نبي ڪريم صلي الله عليه وسلم جي قول ۽ فعل جي صحيح رپورٽ ڪري سگهي ٿي، جيتوڻيڪ مختلف روايتن جي ذريعي مختلف اسناد ٿي سگهن ٿا. هڪ ئي واقعو، انجيل جي ليکڪن جي هڪ لنڪ يا هڪ راوي ڊگھي ’اسناد‘ کي قبول ڪرڻ ڇو مشڪل آهي؟ اهو بلڪل ساڳيو اصول آهي، پر اسناد جو سلسلو تمام ننڍو آهي ۽ تمام گهڻو واضح طور تي قائم آهي، ڇاڪاڻ ته اهو واقعي کان پوءِ تمام جلد لکيو ويو آهي، نه ڪجهه سالن کان پوءِ جيئن بخاري ۽ مسلم عالمن ڪيو هو جڏهن انهن پنهنجي زباني اسناد کي گهٽايو هو. لکڻ جو ڏينهن.
انجيل جا ليکڪ پاڻ کان متاثر نه هئا
۽ انهن انجيل جي لکندڙن سان حضرت عيسيٰ مسيح (ع) واعدو ڪيو هو ته اهي جيڪي لکندا سو الله تعاليٰ جي وحي سان هوندو- اهو لکڻ سندن انساني الهام مان نه آهي. اهو ٻنهي انجيل ۽ قرآن ۾ چوي ٿو
25.مون اهي ڳالهيون اوهان سان رهي اوهان کي ٻُڌايون آهن. 26.پر مددگار يعني پاڪ روح، جنهن کي پيءُ منهنجي نالي موڪليندو، سو اوهان کي سڀ ڳالهيون سيکاريندو، ۽ جيڪي ڳالهيون مون اوهان کي چيون آهن، سي سڀ اوهان کي ياد ڏياريندو.
(John 14:25-26)
And behold I inspired the Disciples to have faith in me and mine messenger (Isa): they said, “We have faith, and you bear witness that we bow to Allah as Muslims (Surat 5:111 – Table Spread)
تنهن ڪري اهي لکيل دستاويز جيڪي تيار ڪيا ويا آهن – انجيل جيڪي اڄ اسان وٽ آهن – انهن کان متاثر نه هئا. اهي الله طرفان وحي ڪيا ويا ۽ اهڙيء طرح سنجيده غور جي لائق آهن. متي، مارڪ، لوقا ۽ يوحنا جون انجيل هميشه (جڏهن ته اهي پهرين صديءَ ۾ لکيا ويا آهن) يسوع جي خوشخبري آهن – اهي ان جا رپورٽر هئا. حضرت عيسيٰ عليه السلام جي پيغام کي پڙهڻ لاءِ سندن لکڻيون پڙهو ۽ ان ”خوشخبري“ کي سمجھو جيڪو هو سيکاري رهيو هو.